ค้นหาข้อมูล คลิก!วิทยาศาสตร์ ดาราศาสตร์ ฟิสิกส์ เคมี ชีววิทยา >>
กีฏวิทยาและสาขาวิชาที่เกี่ยวข้อง
วิวัฒนาการของแมลง
การเปลี่ยนแปลงด้านวิวัฒนาการของแมลง
การกำเนิด และวิวัฒนาการของแมลง
ประโยชน์และโทษของแมลง
แมลงกับวัฒนธรรมท้องถิ่นและภูมิปัญญาชาวบ้าน
ทัศนคติที่มีอิทธิพลต่อการบริโภคแมลง
ความเชื่อเกี่ยวกับแมลง
ความหลากหลายทางชีวภาพของแมลงในประเทศไทย
จำนวนชนิดแมลงในโลก
การสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพของแมลง
การอนุรักษ์แมลงในประเทศไทย
แนวทางการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพของแมลง
เอกสารอ้างอิง
การอนุรักษ์แมลงในประเทศไทย
ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีทรัพยากรธรรมชาติทางด้านแมลงอย่างอุดมสมบูรณ์ ทั้งชนิดและปริมาณ แมลงมีความหลากหลายทั้งรูปร่างลักษณะและสีสันบางชนิดมีรูปร่างแปลก และสีสวยงามเป็นที่ต้องการเสาะแสวงหาเพื่อสะสมไว้เป็นสมบัติของตัวเอง หรือซื้อขายแลกเปลี่ยน จึงมีการล่าจับแมลงกันมากเพื่อประโยชน์ทางการค้า จากการที่มีธุรกิจการค้าแมลงเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วนี้ ทำให้น่าเป็นห่วงว่าแมลงจะถูกจับไปเป็นจำนวนมาก จากสภาพแวดล้อมปกติของมัน ซึ่งปกติแมลงกำลังถูกคุกคามทางด้านอื่นๆ อย่างหนักอยู่แล้ว เช่นนั้นการตัดไม้ทำลายป่า ทำให้ปริมาณแมลงลดน้อยลง เนื่องจากสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมในการแพร่พันธุ์ตามธรรมชาติได้ถูกทำลายไป ทั้งยังมีการล่าจับแมลงเพื่อเป็นการค้ามากยิ่งขึ้น อาจทำให้แมลงบางชนิดที่มีปริมาณน้อยอยู่แล้วในธรรมชาติสูญพันธุ์ไปได้ ดังนั้นจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องดำเนินการอนุรักษ์แมลง โดยเฉพาะแมลงที่สวยงามและหายาก
ปัญหาเกี่ยวกับการจับและการค้าแมลง
ในการอนุรักษ์แมลงนั้น จำเป็นต้องหามาตรการในการควบคุม และแก้ไขปัญหาใหญ่ๆ ที่เกี่ยวข้อง 2 ประการคือ ในด้านที่เกี่ยวกับการจับแมลง และด้านที่เกี่ยวกับการค้าแมลง
ในด้านเกี่ยวกับการจับแมลงนั้น ส่วนใหญ่จะเข้าไปจับในแหล่งที่มีแมลงมาก เป็นที่ทราบกันดีแล้วว่าแมลงมีความสัมพันธ์กับพืช ดังนั้นในแหล่งที่มีพืชอุดมสมบูรณ์จะพบมีแมลงอาศัยอยู่มาก แหล่งดังกล่าวนี้ ได้แก่ เขตป่าอนุรักษ์ต่างๆ ในประเทศไทย เช่น เขตอุทยานแห่งชาติและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สำหรับในเขตอุทยานแห่งชาตินั้น มีกฏหมายคือ พระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ
ห้ามทำการล่าสัตว์ต่างๆ รวมทั้งแมลงอยู่แล้ว ส่วนเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า มีพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่าเป็นกฎหมายดูแลอยู่แต่พระราชบัญญัติฉบับเก่าที่ใช้อยู่ก่อน ปี พ. ศ. 2535 นั้น ไม่รวมแมลงเข้าไปในความหมายของคำว่าสัตว์ป่าด้วย ดังนั้นในอดีตการเข้าไปจับแมลงในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่ากระทำได้โดยไม่ผิดกฎหมาย แต่ต้องได้รับอนุญาตจากกรมป่าไม้ก่อน พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่าฉบับใหม่ ซึ่งใช้ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2535 เป็นต้นมา ได้รวมแมลงเข้าไปเป็นสัตว์ป่าด้วย ในเขตป่าอนุรักษ์ดังกล่าวนี้ เป็นแหล่งอาศัยและแพร่พันธุ์ตามธรรมชาติของแมลงได้เป็นอย่างดี มีแมลงชนิดต่างๆ อาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก รวมทั้งแมลงที่สวยงาม แปลก และหายาก
จึงเป็นที่ต้องการของนักค้าแมลงในการที่จะมีไว้ครอบครอง โดยออกไปจับเอง หรือจ้างชาวบ้านจับ
ในกรณีนี้ผู้ค้าแมลงจะสอนวิธีการจับ และเก็บรักษารวบรวมทั้งให้อุปกรณ์ต่างๆ ที่จำเป็น เช่น สวิง ขวดสารเคมีฆ่าแมลง ซองใส่แมลง ตลอดจนรูปภาพแมลงที่ต้องการซื้อและราคาที่กำหนดให้ด้วย วิธีการนี้ทำให้ผู้ค้าได้แมลงที่แปลก สวยงามและหายาก ในขณะเดียวกันทำให้เกิดมีการลักลอบเข้าไปจับแมลงในป่าอนุรักษ์อยู่เสมอ สำหรับเรื่องเกี่ยวกับการค้าแมลงนั้น แมลงที่นำมาค้าเกือบทั้งหมดเป็นแมลงที่จับมาจากแหล่งที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติของมัน ส่วนที่ได้จากการเพาะเลี้ยงนั้นมีน้อยมากหรือไม่มีเลย ผู้ค้าจะรับซื้อแมลงจากชาวบ้านในราคาถูก แต่นำมาจำหน่ายในราคาสูง ผู้ค้าบางรายมีขอบข่ายการซื้อขายกระจายไปตามจังหวัดต่างๆ ทั่วประเทศ และเป็นที่น่าสังเกตว่ามีชาวต่างประเทศหลายรายดำเนินธุรกิจด้านซื้อขายแมลงในประเทศไทย โดยทำเป็นธุรกิจส่วนตัว ไม่มีการตั้งเป็นบริษัทห้างร้าน นอกจากทำการค้าในประเทศแล้ว ยังมีการส่งออกไปจำหน่ายต่างประเทศตามใบสั่งของลูกค้า หรือส่งบัญชีรายชื่อ และราคาไปยังกลุ่มพ่อค้าแมลงในต่างประเทศเพื่อให้พิจารณาสั่งซื้อแมลงที่ส่งขายต่างประเทศบางตัวมีราคาแพงตัวละหลายพันบาท
ธุรกิจการส่งแมลงไปจำหน่ายต่างประเทศนั้นทำรายได้อย่างมหาศาลให้แก่ผู้ค้า แต่ไม่มีการเสียภาษีให้แก่รัฐบาลไทย และประเทศต้องสูญเสียทรัพยากรธรรมชาติทางด้านแมลงไปเป็นจำนวนมาก จากปัญหาเรื่องการจับและการค้าแมลงดังที่กล่าวมาแล้วทำให้น่าเป็นห่วงว่า แมลงที่สวยงามซึ่งมีการจับและการค้ามากนั้น จะมีปริมาณลดน้อยลงไปมากจากสภาพแวดล้อมตามธรรมชาติของมัน และบางชนิดอาจสูญพันธุ์ได้ ดังนั้นจึงได้ทำการศึกษาหาแนวทางอนุรักษ์แมลงเหล่านี้ขึ้น
หลักเกณฑ์ในการกำหนดชนิดแมลงอนุรักษ์มีดังนี้ เป็นแมลงในกลุ่มที่มีการจับเพื่อการค้ามาก ซึ่งได้แก่ ด้วง และผีเสื้อเป็นแมลงที่หายาก โดยพิจารณาดูว่า ด้วงและผีเสื้อที่มีตัวอย่างเก็บไว้ในพิพิธภัณฑ์แมลงของกรมวิชาการเกษตรนั้น ชนิดใดเป็นชนิดที่หายาก โดยเป็นชนิดที่จับได้เมื่อ 30 40 ปีมาแล้ว แต่ต่อมาสำรวจไม่พบแมลงชนิดนั้นอีกหรือพบแต่มีปริมาณน้อยมากจัดว่าเป็นแมลงที่หายาก เป็นแมลงที่มีอยู่ในบัญชีรายชื่อในอนุสัญญา CITES (Convention on lnternationaI Trade in Endangered species of Wild Fauna and FIora) หรืออนุสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยการค้าซึ่งพืชป่าและสัตว์ป่าที่กำลังสูญพันธุ์ ในบัญชีหมายเลข 2 ของอนุสัญญานี้มีรายชื่อแมลงที่พบในประเทศไทยด้วย 3 รายการ คือ ผีเสื้อภูฐาน Bhutanitis spp. ผีเสื้อไกเซอร์ Teinopalpus spp. และผีเสื้อถุงทอง Troides spp. ดังนั้นในการกำหนดชนิดแมลงอนุรักษ์จึงได้กำหนดแมลงทั้ง 3 รายการนี้ เข้าไปในพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่าพ.ศ. 2535 พร้อมทั้งแมลงชนิดอื่นรวม 13 รายการ คือ
- ด้วงกว่างดาว Cheirotonus parryi Gray. (Family Scarabaeidae)
- ด้วงคีมยีราฟ Cladagnathus giraffa Fabricus. (Family Lucanidae)
- ด้วงดินขอบทองแดง Mouhotia batesi Lewis. (Family Carabidae)
- ด้วงดินปีกแผ่น Mormolyce phyllodes Hegenb. (Family Carabidae)
- ผีเสื้อกลางคืนค้างคาว Lyssa zampa Butler. (Family Uraniidae)
- ผีเสื้อกลางคืนหางยาวในสกุล Actias spp. (Family Saturniidae)
- ผีเสื้อหางยาวสี่ตาปีกลายตรง Actias selene Huber.
- ผีเสื้อหางยาวตาเดี่ยวปีกลายหยัก Actias maenas Doubleday.
- ผีเสื้อหางยาวตาเดี่ยวปีกลายตรง Actias rhodopneuma Rober.
- ผีเสื้อหางยาวปีกลายหยัก Actias sinensis heterogyna Mell. - ผีเสื้อไกเซอร์ Teinopalpus imperialis imperatrix de Nicevill. (Family Papilionidae)
- ผีเสื้อถุงทอง สกุล Troides spp. (Family Papilionidae)
- ผีเสื้อถุงทองป่าสูง Troides helena Linnaeus. (Family Papilionidae)
- ผีเสื้อถุงทองปักษ์ใต้ Troides amphrysus Cramer. (Family Papilionidae)
- ผีเสื้อถุงทองธรรมดา Troides aeacus Felder. (Family Papillonidae) - ผีเสื้อนางพญาในสกุล Stichopthalma spp. (Family Amathusiidae)
- ผีเสื้อนางพญาเขมร Stichopthalma cambodia Hewitson.
- ผีเสื้อนางพญากอดเฟรย์ Stichopthalma godfreyi Rothschild.
- ผีเสื้อนางพญาพม่า Stichopthalm 1ouisa Wood-Mason. - ผีเสื้อภูฐาน Bhutanitis 1idderdalei Atknson. (Family Papilionidae)
- ผีเสื้อรักแร่ขาว Papilio protenor euprotenor Fruhstorfer. (Family Papilionidae)
- ผีเสื้อหางดาบตาลไหม้ Meandrusa gyas Westwood. (Family Papilionidae)
- ผีเสื้อหางติ่งสะพายเขียว Papilio palinurus Fabricius. (Family Papilionidae)
