ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม อารยธรรม >>

รำศุภลักษณ์อุ้มสม

นาฏศิลป์ไทย
คณะศิลปศึกษา สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ พ.ศ. 2550

รูปแบบของการแสดงละครใน
รำศุภลักษณ์อุ้มสม
เทคนิคและกระบวนการรำ

ละครโนห์ราชาตรี

        การแสดงละครเป็นที่นิยมแพร่หลายมาตั้งแต่สมัยต้นกรุงศรีอยุธยา ต่อมาขุนศรัทธาซึ่งเป็นตัวละครที่เก่งคนหนึ่งในสมัยนั้น ได้นำเอาแบบแผนละครกรุงศรีอยุธยาไปสอนให้ชาวนครศรีธรรมราช จึงทำให้แบบแผนละครกรุงศรีอยุธยาไปแพร่หลายในภาคใต้ เรียกว่า “ ละครโนห์ราชาตรี ” ชาวใต้ได้อนุรักษ์และสืบทอดต่อกันมาจนกลายเป็นแบบแผนของละครในจังหวัดภาคใต้ ในขณะที่ละครในกรุงศรีอยุธยาได้ก้าวหน้าเปลี่ยนแปลงไป มีการนำรูปแบบของละครที่เกิดขึ้นใน สมัยต่อ ๆ มาเข้ามาปะปน จึงทำให้ไม่สามารถรักษารูปแบบแผนเดิมไว้ได้ แต่ทางภาคใต้ยังคงรักษารูปแบบการแสดงของเดิมไว้จนถึงปัจจุบันนี้

รูปแบบวิธีการแสดง ใช้ผู้แสดง 3 คน ได้แก่ นายโรงหรือตัวพระเอก ตัวนางและตัวตลก ตัวตลกนอกจากจะแสดงเพื่อให้ผู้ดูเกิดความขบขันแล้ว ยังต้องแสดงบทอื่นๆ อีก เช่น เป็นฤาษี เป็นยักษ์ เป็นม้า เป็นนก ตลอดจนเป็นทุกๆ อย่างที่มีในเนื้อเรื่อง

เรื่องที่นำมาแสดง การแสดงละครโนราห์ชาตรี เรื่องที่นำมาใช้แสดงมี 2 เรื่อง ได้แก่ เรื่อง พระรถเสน และเรื่องนางมโนห์รา ปรากฏว่าเรื่องที่นิยมแสดงมากคือเรื่อง นางมโนห์รา ซึ่งเป็นเหตุให้ละครของขุนศรัทธามีชื่อเรียกว่า “ละครมโนห์รา” ตามชื่อของเรื่องที่นำมาแสดง แต่วัฒนธรรมในการพูดหรือการเรียกชื่อของคนไทยในภาคใต้มักจะนิยมพูดหรือเรียก ชื่อตัดคำหน้าทิ้งจึงทำให้ชื่อเรียกละครมโนห์ราเหลือเพียงละครโนห์รา

ดนตรีที่ใช้ประกอบในการแสดง มี 2 ประเภท คือ เครื่องดนตรีที่ใช้ทำจังหวะ ได้แก่ ฆ้องคู่ ทับ กลองตุ๊ก โทน กรับ ฉิ่ง ส่วนเครื่องดนตรีที่ใช้ดำเนินทำนองเพลงมีเพียงปี่นอกเท่านั้น

การแต่งกาย เครื่องแต่งกายของตัวพระเอก คือ สวมสนับเพลากรอมถึงข้อเท้า นุ่งผ้าทับ ชั้นนอกหยักรั้งขึ้นไป แล้วจีบโจงหางหงส์คาดห้อยหน้าและเจียรบาด ( ผ้าที่ห้อยปิดด้านหน้าและด้านข้าง ) ไม่สวมเสื้อ สวมเครื่องประดับ ได้แก่ กรองคอ ทับทรวง สังวาล และเทริด คือ มงกุฎทรงเตี้ย ตัวนาง แต่งอย่างนางละครกล่าว คือ นุ่งผ้าถุง ห่มผ้าสไบ ตัวตลก แต่งอย่างคนธรรมดาและจะต้องมีผ้าขาวม้าเข้ามาเป็นอุปกรณ์สำหรับใช้ในการแสดง

ละครโนห์ราชาตรี
ละครนอก
ละครใน
ละครดึกดำบรรพ์
ละครพันทาง
ละครเสภา

» "บ้าน" มรดกทางวัฒนธรรม
"บ้าน" คือการบอกเล่าความเป็นมา คือการบอกล่าวถึงพัฒนาการในการดำรงชีพของมนุษย์ "บ้าน" ที่อยู่อาศัยหนึ่งในปัจจัยสี่ ซึ่งมีความจำเป็นสำหรับมนุษย์ และบ่งบอกถึงความั่นคง

» ภูมิปัญญากีฬาไทย
กีฬาไทยที่บรรพชนไทยค้นคิด และถ่ายทอดมาสู่ลูกหลาน บางชนิดกลายเป็นตำนานและความทรงจำ และบางชนิดยังคงมีการเล่นกันอยู่

» สะพานสู่ฟ้าใหม่
สะพานข้ามน้ำเป็นสัญลักษณ์การข้ามอุปสรรคขวางกั้นไปสู่จุดหมาย และการเชื่อมโยงสิ่งตรงข้ามมา เพื่อสร้างเอกภาพอันกลมกลืนมั่นคง

» ทิวธงมงคลชัย
สิ่งสะท้อนความคิด และสืบทอดคติความเชื่อ ขนบธรรมเนียมประเพณี ของชนรุ่นแล้วรุ่นเล่า จากยุคสมัยหนึ่งสู่อีกยุคสมัยหนึ่ง ดุจตัวแทนที่น้อมนำสู่มงคลแห่งชีวิต

» พระราชลัญจกรประจำรัชกาล
ตราประจำพระมหากษัตริย์ แต่ละรัชกาล ซึ่งจะทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเมื่อเริ่มต้นรัชกาล เพื่อประทับกำกับพระปรมาภิไธย ในเอกสารสำคัญต่างๆของชาติ ที่เกี่ยวกับราชการแผ่นดิน

» สามล้อไทย
วิถีหนึ่งของสายทาง ซึ่งแม้เวลาจะหมุนเวียนเปลี่ยนไป หากสายทางของสามล้อยังคงผูกพัน เป็นส่วนหนึ่งของสังคมไทย

» กีฬาสัตว์
ด้วยนิสัยช่างสังเกตของคนไทย จึงเป็นที่มาของกีฬาซึ่งใช้สัตว์เป็นผู้แข่งขัน จนกลายเป็นกิจกรรมบันเทิงพื้นบ้าน ยามว่างนับแต่อดีต

» ตาลปัตร พัดรอง
พัดที่ทำจากใบตาลมีหลายรูปแบบ สำหรับใช้โบกให้ความเย็น และใช้เป็นการบ่งบอกถึงฐานะ บรรดาศักดิ์ของผู้ใช้