ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม อารยธรรม >>

รำศุภลักษณ์อุ้มสม

นาฏศิลป์ไทย
คณะศิลปศึกษา สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ พ.ศ. 2550

รูปแบบของการแสดงละครใน
รำศุภลักษณ์อุ้มสม
เทคนิคและกระบวนการรำ

ละครดึกดำบรรพ์

เป็นละครที่เกิดขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ละครดึกดำบรรพ์เกิดขึ้นจากการที่เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์มีโอกาสเดินทางไปยุโรป ได้ดูละครโอเปร่าที่ฝรั่งเล่นก็ติดใจ เมื่อกลับมาเล่าถวายสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ จึงปรึกษากันที่จะจัดการแสดงละครอย่างละครโอเปร่าของฝรั่ง เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์เป็นผู้สร้างโรงละครและสร้างเครื่องแต่งกาย ส่วนเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เป็นผู้ทรงคิดบทและวิธีการแสดง เมื่อเจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์สร้างโรงเสร็จแล้วจึงตั้งชื่อว่า “ โรงละครดึกดำบรรพ์ ” และเนื่องจากได้นำละครที่ท่านและเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ร่วมกันคิดขึ้นมาจัดแสดงที่โรงละครแห่งนี้เป็นครั้งแรก จึงทำให้ละครรูปแบบใหม่นี้มีชื่อเรียกว่า “ ละครดึกดำบรรพ์ ”

รูปแบบและวิธีการแสดง ละครดึกดำบรรพ์มีลักษณะดังนี้

1. บทร้องมีแต่บทที่เป็นคำพูด ไม่มีบทที่บอกกิริยาอาการ
2. ตัวละครร้องเอง
3. ใช้ท่ารำให้เหมาะสมกับคำพูดและกิริยานั้นๆ อาจตัดหรือเติมได้
4. ทำนองเพลงร้องและเพลงดนตรีปรับให้เข้ากับเหตุการณ์
5. มีฉากตามเนื้อเรื่อง
6. ผสมวงดนตรีขึ้นใหม่โดยใช้วงปี่พาทย์ แต่ตัดเอาสิ่งที่มีเสียงสูง เล็ก แหลม หรือดังมาก ๆ ออก เหลือไว้แต่สิ่งที่มีเสียงทุ้มนุ่มนวล และเพิ่มเติมสิ่งที่เหมาะสมเข้ามา เช่น ฆ้องหุ่ย 7 ลูก 7 เสียง

 

เรื่องที่นำมาแสดง เท่าที่มีหลักฐานปรากฏในยุคสมัยนั้นมี สังข์ทอง อิเหนา อุณรุท จันทกินรี ยศเกตุ กรุงพาณชมทวีป รามเกียรติ์ตอนศูรปนขา และมณีพิชัย

ดนตรีที่ใช้ประกอบในการแสดง ใช้วงปี่พาทย์ที่มีชื่อเรียกว่า วงปี่พาทย์ดึกดำบรรพ์ ซึ่งประกอบด้วยเครื่องดนตรีดำเนินทำนอง ได้แก่ ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ระนาดทุ้มเหล็ก ฆ้องวง ขลุ่ยเพียงออ ขลุ่ยอู้ และซออู้ เครื่องดนตรีกำกับจังหวะ ได้แก่ ฉิ่ง กรับ และฆ้องหุ่ย 7 ลูก 7 เสียง

การแต่งกาย แต่งกายยืนเครื่องคล้ายกันกับเครื่องแต่งกายของละครในและละครนอก

ละครโนห์ราชาตรี
ละครนอก
ละครใน
ละครดึกดำบรรพ์
ละครพันทาง
ละครเสภา

» "บ้าน" มรดกทางวัฒนธรรม
"บ้าน" คือการบอกเล่าความเป็นมา คือการบอกล่าวถึงพัฒนาการในการดำรงชีพของมนุษย์ "บ้าน" ที่อยู่อาศัยหนึ่งในปัจจัยสี่ ซึ่งมีความจำเป็นสำหรับมนุษย์ และบ่งบอกถึงความั่นคง

» ภูมิปัญญากีฬาไทย
กีฬาไทยที่บรรพชนไทยค้นคิด และถ่ายทอดมาสู่ลูกหลาน บางชนิดกลายเป็นตำนานและความทรงจำ และบางชนิดยังคงมีการเล่นกันอยู่

» สะพานสู่ฟ้าใหม่
สะพานข้ามน้ำเป็นสัญลักษณ์การข้ามอุปสรรคขวางกั้นไปสู่จุดหมาย และการเชื่อมโยงสิ่งตรงข้ามมา เพื่อสร้างเอกภาพอันกลมกลืนมั่นคง

» ทิวธงมงคลชัย
สิ่งสะท้อนความคิด และสืบทอดคติความเชื่อ ขนบธรรมเนียมประเพณี ของชนรุ่นแล้วรุ่นเล่า จากยุคสมัยหนึ่งสู่อีกยุคสมัยหนึ่ง ดุจตัวแทนที่น้อมนำสู่มงคลแห่งชีวิต

» พระราชลัญจกรประจำรัชกาล
ตราประจำพระมหากษัตริย์ แต่ละรัชกาล ซึ่งจะทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเมื่อเริ่มต้นรัชกาล เพื่อประทับกำกับพระปรมาภิไธย ในเอกสารสำคัญต่างๆของชาติ ที่เกี่ยวกับราชการแผ่นดิน

» สามล้อไทย
วิถีหนึ่งของสายทาง ซึ่งแม้เวลาจะหมุนเวียนเปลี่ยนไป หากสายทางของสามล้อยังคงผูกพัน เป็นส่วนหนึ่งของสังคมไทย

» กีฬาสัตว์
ด้วยนิสัยช่างสังเกตของคนไทย จึงเป็นที่มาของกีฬาซึ่งใช้สัตว์เป็นผู้แข่งขัน จนกลายเป็นกิจกรรมบันเทิงพื้นบ้าน ยามว่างนับแต่อดีต

» ตาลปัตร พัดรอง
พัดที่ทำจากใบตาลมีหลายรูปแบบ สำหรับใช้โบกให้ความเย็น และใช้เป็นการบ่งบอกถึงฐานะ บรรดาศักดิ์ของผู้ใช้